Od stuleci Jura pozostawała obszarem intensywnej działalności człowieka. Trzebiono lasy nie tylko pod rozwijające się od średniowiecza osadnictwo, ale również na potrzeby górnictwa Olkusza, Nowej Góry, Chrzanowa i Zawiercia. Intensywnie pozyskiwany był wapień i inne skały, zaś wartkie potoki zapewniały energię foluszom, prochowniom, młynom, papierniom, hamerniom i wielu innym zakładom.
Teren leżący pomiędzy Krakowem i Częstochową, zwany Wyżyną Krakowsko-Częstochowską, to jedno z najpiękniejszych miejsc w Polsce. Kolebka naszej kultury.
Wyżynę (Jurę) Krakowsko-Częstochowską, która stanowi część Wyżyny Śląsko-Krakowskiej tworzy rozległa płyta górnojurajskich wapieni, wznosząca się przeciętnie od 300 m n.p.m. w rejonie Częstochowy, do 400–500 m n.p.m. koło Krakowa.
Przyrody nieożywionej; pow. 2,22 ha; utworzony na wschodnim zboczu wąwozu odchodzącego od doliny potoku Sanka; oryginalne formy skalne związane z procesami zboczowymi i krasowymi (skalne grzyby, bloki, korytarze, itp.); w otoczeniu las grądowy. W pobliżu wypływające wprost z jaskini źródło krasowe. Przez teren rezerwatu prowadzi ścieżka spacerowa.
Przyrody nieożywionej; pow. 11,83 ha; obejmuje charakterystyczne dla tektoniki obszaru krakowskiego wąskie, zrębowe wzgórze zbudowane z górnojurajskich wapieni. W partiach szczytowych ciekawa Jaskinia Przegińska oraz mały stawek wypełniający lej krasowy. Ścieżka spacerowo-dydaktyczna.
Pow. 886,5 ha; chroniony obszar składa się z 11 enklaw obejmujących następujące doliny: – wschodnią część rezerwatu „Dolina Eliaszówki”, – rezerwat „Dolina Racławki” oraz fragment wierzchowiny ze skałą Krzyżową i Jaskinią Racławicką, – rezerwat „Dolina Szklarki”, – górny odcinek Doliny Będkowskiej łącznie z otoczeniem Jaskini Nietoperzowej oraz dwoma fragmentami wierzchowin w Jerzmanowicach z tamt. ostańcami Skałką 502 i Łysą oraz Kozią i Psiklatką, – rezerwat „Wąwóz Bolechowicki” wraz z zach. wierzchowiną, – rezerwat „Dolina Kluczwody” wraz ze wsch. zboczem górnej części doliny z grupą skalną Berdo i Jaskinią Wierzchowską Górną.
Jest to najmniejszy z 23. parków narodowych Polski o pow. 2145,62 ha, obejmujący najcenniejszy przyrodniczo i kulturowo fragment Wyży¬ny, którego krajobraz okre¬ślają wspomniane doliny Prądnika i Sąspowska.
