Bastion św. Rocha to jeden w czterech potężnych bastionów jasnogórskiej twierdzy, znajdujący się od północno-zachodniej strony sanktuarium. Mieści on najnowszą ekspozycję militariów na Jasnej Górze, w tym wyposażenie dawnego Arsenału, oraz wystawę licznych wotów. Sama budowla wzniesiona została w latach 1631-1636, podczas gruntownych prac związanych z ufortyfikowaniem klasztoru. Ekspozycję muzealną otwarto w bastionie św. Rocha w 2006 roku, po pracach renowacyjnych.
Potężne fortyfikacje na Jasnej Górze wznosić zaczęto od lat 20-tych XVII w. Prace te, kontynuowane przez wiele lat, podjęto dla obrony cudownego obrazu Matki Bożej oraz przybywających do sanktuarium pielgrzymów. Zagrożenia dla jasnogórskiego klasztoru wiązały się choćby z wojną trzydziestoletnią. Jasna Góra miała także pełnić rolę ważnej twierdzy pogranicznej. Główne prace trwały w latach 1624-39, a kontynuowane były do 1652.
Bastion Św. Rocha wzniesiony został w latach 1631-36 przez muratora Jana Zywertha, jako jeden z czterech potężnych, wielobocznych bastionów, według projektu wybitnego inżyniera wojskowego i architekta Andrea dell’Aqua (który zresztą jest twórcą całości fortyfikacji). Budowle te zdołały wytrzymać słynne oblężenie podczas potopu szwedzkiego w 1655 r. Technika wojenna dość szybko posuwała się jednak naprzód, co sprawiło, że od 1674 r. warownia znów była modernizowana według projektów wybitnego polskiego inżyniera wojskowego, Krzysztofa Mieroszewskiego. Prace te trwały do połowy XVIII w. Podczas działań remontowych, na początku lat 90-tych XX w., odsłonięto fragmenty umocnień z lat 1631-36, wraz ze ścianami pamiętającymi czasy oblężenia szwedzkiego z 1655 r. i noszącymi ślady ówczesnych kul armatnich. Odrestaurowane wnętrza bastionu przeznaczone zostały na cele muzealne. W 2006 r. otwarto uroczyście pierwszą część stałej ekspozycji, zatytułowaną „Bogurodzica. Splendor Rzeczypospolitej Obojga Narodów”. Obejmuje ona zabytki powstałe do końca XVIII w., w tym militaria oraz cenne wyroby orientalne, m.in. trofea bitwy pod Wiedniem, ofiarowane niegdyś klasztorowi przez rodzinę króla Jana III Sobieskiego. Powstająca dalsza część ekspozycji obrazować ma dzieje walki i martyrologii Polaków w okresie zaborów i w XX wieku. Organizowane są tu również wystawy czasowe.
Zwiedzanie odbywa codziennie:
od 01 marca do 31 października w godzinach od 9.00 do17.00
w pozostałe miesiące w godzinach od 9.00 do 16.00
W Nowy Rok, Wielkanoc, Boże Ciało, Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny oraz Wigilię i Boże Narodzenie ekspozycje są zamknięte.
Czas zwiedzania - ok. 1 godziny
Trasa oświetlona elektrycznie.
Trasa dostępna dla osób niepełnosprawnych.
Zwiedzanie samodzielne lub z przewodnikiem.
Cała trasa zwiedzania posiada szczegółowe opisy.
Zaleca się strój właściwy dla miejsc sakralnych.